Komisja Europejska ocenia, czy polityka wodna UE jest odpowiednio dostosowana do jej celu i poszukuje jak największej liczby opinii ze strony społeczeństwa na temat tego, jak ważne są ekosystemy wody pitnej. Ocenia także, czy ustawodawstwo UE spowodowało zmianę w kierunku zrównoważonego zarządzania wodą oraz czy doprowadziło do poprawy, jeśli chodzi o stan akwenów. Konsultacje internetowe dotyczące Ramowej Dyrektywy Wodnej UE rozpoczęły się 17 września 2018 r. poproszono wówczas wszystkich obywateli Europy oraz szerszą społeczność zainteresowanych podmiotów o wyrażenie swoich poglądów.
Chcemy zaproponować następujące odpowiedzi na pytania dotyczące Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) oraz jej dwóch dyrektyw pochodnych – Dyrektywy Wód Gruntowych i Dyrektywy Norm Jakości Środowiska (znanej również pod nazwą Dyrektywy Substancji Priorytetowych), ponieważ reprezentują one podstawowe ramy zrównoważonego zarządzania wodą w Europie. Niestety wiele rządów państw członkowskich UE oraz sektorów z ekonomicznymi interesami chce osłabić RDW. Nasza rekomendowana odpowiedź powinna sprawić, że to rewolucyjne prawo będzie nadal silne i nadal będzie mogło umożliwiać zmianę modelu na zrównoważone zarządzanie wodą w całej UE.
Część I – Ogólny kwestionariusz publiczny
1. Jak oceniają Państwo obecny stan wód europejskich?
Nie dobrze
Nasze uzasadnienie
Mimo pewnej poprawy dzięki Ramowej Dyrektywie Wodnej, zwłaszcza w odniesieniu do określonych substancji zanieczyszczających, stan wód w Europie jest nadal zły. W rzeczywistości 60% rzek, jezior i terenów podmokłych UE nie jest zdrowych i nie spełnia celów „dobrego statusu” Ramowej Dyrektywy Wodnej. Wody gruntowe generalnie są w lepszym stanie, lecz w niektórych częściach Europy nadal występują duże problemy.
2. Kiedy myślą Państwo o wodzie i jej różnych zastosowaniach oraz funkcjach, które z poniższych zagadnień uważają Państwo za priorytetowe?
1. Ochrona źródeł wody pitnej i systemów zaopatrzenia: Wysoki priorytet
2. Ochrona wód przed zanieczyszczeniem: Wysoki priorytet
3. Dostępność wody pitnej i wody do użytku domowego: Wysoki priorytet
4. Dostępność wody przeznaczonej do nawadniania w rolnictwie: Niski priorytet
5. Dostępność wody dla potrzeb przemysłu: Niski priorytet
6. Dostępność wody do celów rekreacyjnych: Wysoki priorytet
7. Dostępność wody do celów transportowych: Niski priorytet
8. Dostępność wody do produkcji energii: Niski priorytet
9 Ochrona wód naturalnych i związanych z nimi ekosystemów: Wysoki priorytet
10. Zapobieganie powodziom i ochrona przed powodzią Wysoki priorytet
Nasze uzasadnienie
Jeśli Ramowa Dyrektywa Wodna zostanie właściwie wcielona w życie, wody powinno wystarczyć na zaspokojenie wszystkich niezbędnych potrzeb. Mimo to, woda pitna oraz zachowanie ekosystemów jako źródeł wody na inne potrzeby musi być priorytetem w zakresie podziału zasobów wodnych.
3. Czy uważają Państwo, że obecnie gospodaruje się wodą i wykorzystuje ją w sposób zrównoważony?
Nie
Our rationale
Państwa członkowskie wykazują niewiele działań w celu eliminowania głównych czynników powodujących nie zrównoważone zarządzanie zasobami wodnymi Europy. Obecny stan wdrażania prawa wodnego UE, można scharakteryzować jako nadmierne, a często niewłaściwe wykorzystywanie niedoprecyzowanych zapisów, które umożliwiają rządom odsuwanie w czasie wprowadzania bardzo potrzebnych rozwiązań, obniżanie celów lub zezwalanie na realizację projektów o destrukcyjnym charakterze. Poza tym aktualne plany zarządzania magazynowaniem wody są nieefektywne z powodu nieprawidłowego planowania przez władze oraz zaangażowania zainteresowanych podmiotów, opierając się w dużej mierze na środkach dobrowolnych, bez zapewnienia wystarczającego finansowania w celu wprowadzenia środków kontrolnych, co w konsekwencji powoduje, że cele środowiskowe nie są osiągane. Podmioty odpowiedzialne za duże wykorzystanie i zanieczyszczenie wody (np. gospodarstwa stosujące nie zrównoważone praktyki uprawy) nie pokrywają proporcjonalnych kosztów naprawy szkód, jakie wyrządzają środowisku wodnemu, pozwalając na obarczanie tymi kosztami głównie podatników i konsumentów w formie rachunków za wodę.
6. Czy uważają Państwo, że zarządzanie zasobami wodnymi w Państwa kraju poprawiło się od czasu wprowadzenia ramowej dyrektywy wodnej (2003 r.) i dyrektywy powodziowej (2009 r.)? Należy zwrócić uwagę, że są to daty transpozycji tych dyrektyw do prawodawstwa krajowego.
Tak, w pewnym stopniu
Nasze uzasadnienie
Mimo że cele polityki wodnej UE nie zostały jeszcze osiągnięte, a poziom ambicji pod względem zrównoważonego zarządzania wodą pozostaje niski wśród państw członkowskich, odnotowano pozytywny wpływ RDW na praktyki w zakresie zarządzania w całej Europie. Wprowadzono mocne struktury zarządzania, a nasza wiedza na temat stanu zagrożeń dla rzek, jezior, terenów podmokłych, ujść, wód gruntowych i przybrzeżnych w UE uległa znacznej poprawie, podobnie jak wiedza jakie są najbardziej ekonomiczne środki umożliwiające eliminację takich zagrożeń. Nastąpiła również znaczna poprawa w przejrzystości zarządzania wodą oraz w kwestii zaangażowania publicznego – oba te aspekty są bezpośrednimi rezultatami RDW. Poza tym obserwujemy postęp na poziomie współpracy między krajami, które współdzielą dorzecza, zapewniając kluczową ochronę ekosystemów wody pitnej po obu stronach granic.
7. Czy uważają Państwo, że jakość wód powierzchniowych i podziemnych w Państwa kraju lub regionie poprawiła się od czasu wprowadzenia ramowej dyrektywy wodnej?
Tak, w pewnym stopniu
Nasze uzasadnienie
Poprawa w ogromnej mierze zależy od woli państwa członkowskiego do podejmowania wymaganych działań w celu zapewnienia dobrego stanu rzek, jezior i terenów podmokłych. Na obszarach, gdzie RDW została prawidłowo wprowadzona, poprawa jest zauważalna. Ogólnie w Europie można zaobserwować, że połączenie działań przyjętych w ramach RDW doprowadziło do zmniejszenia zanieczyszczenia ze źródeł miejskich, przemysłowych i rolniczych oraz pomogło w zapobieganiu negatywnym zmianom warunków naturalnych ekosystemów przez zatrzymanie lub dostosowanie niektórych destrukcyjnych projektów w zakresie infrastruktury. W całej Europie widoczne były działania na rzecz poprawy stanów ekosystemów wody pitnej. Niektóre ze środków naprawczych (np. część projektów usuwania zapór) miały natychmiastowe skutki w zakresie odnowy różnorodności biologicznej.
8. Które z poniższych kwestii stanowią według Państwa wyzwania utrudniające osiągnięcie dobrego jakościowego lub ilościowego stanu wód powierzchniowych/podziemnych? (Proszę ocenić każdą kwestię w skali od 1 do 5, gdzie 5 = bardzo poważna przeszkoda, 4 = poważna przeszkoda, 3 = umiarkowana przeszkoda, 2 = niewielka przeszkoda, 1 = nie stanowi przeszkody. W miarę możliwości powinny zostać ocenione wszystkie kwestie, ale można również wybrać „Nie wiem / Nie mam zdania”).
Aspekty ilościowe
Zanieczyszczenie wody
Różnorodność biologiczna
Rozwój infrastruktury
Fizyczne zmiany w jednolitych częściach wód (np. prostowanie koryt rzek, budowa zapór, ochrona przeciwpowodziowa, górnictwo)
Pobór wody
Nasze uzasadnienie
Ekosystemy wody pitnej stoją przed licznymi zagrożeniami. Jednak te stanowiące bardzo duże przeszkody w zapewnieniu i utrzymaniu dobrego stanu wód powierzchniowych i gruntowych obejmują: zanieczyszczenie spowodowane przez rolnictwo, nadmierne odprowadzanie wody z warstw wodonośnych i rzek (w dużej części w związku z niezrównoważonymi praktykami rolniczymi) oraz zmiany w naturalnych i fizycznych warunkach rzek i innych ekosystemów wody pitnej w związku z energetyką wodną, żeglugą, rolnictwem i zapobieganiem powodziom. Dodatkowo fakt, że główne podmioty generujące zanieczyszczenia oraz użytkownicy wody nie są zmuszeni do proporcjonalnej zapłaty za dokonane zniszczenia (silny wymóg RDW, który nie jest obecnie realizowany) również stanowi poważną przeszkodę w utrzymywaniu zdrowych rzek, jezior, terenów podmokłych, wód przybrzeżnych i gruntowych. Natomiast wpływ nowych substancji zanieczyszczających, w tym mikroplastików, na realizację celów RDW nie został jeszcze oceniony.
9. Jakie są najważniejsze wyzwania dotyczące gospodarki wodnej w Państwa kraju lub regionie? Proszę zaznaczyć najistotniejsze wyzwania.
Nasze uzasadnienie
Można zaobserwować wyraźny brak woli politycznej rządów w zakresie efektywnego eliminowania głównych zagrożeń dla ich ekosystemów wody pitnej i jest to zdecydowanie główne wyzwanie stojące przed zrównoważonym zarządzaniem wodą w Europie. Takie mało ambitne plany są również dowodem na to, że problemy dotyczące wody nie znajdują się wysoko na liście priorytetów politycznych, a kwestia zdrowych ekosystemów wody pitnej jest ogólnie niedoceniana. Dotyczy to zwłaszcza egzekwowania odpowiedzialności ze strony sektora rolniczego, energetycznego i transportowego. Np. polityka rolnicza UE promuje bardziej intensywne uprawy, co prowadzi do zanieczyszczenia i nadmiernego odprowadzania wody. Państwa UE w ramach polityki energetycznej promują i finansują takie rozwiązania, jak energetyka wodna, mimo negatywnego wpływu, jakie mają one na różnorodność biologiczną. W ramach polityki transportowej promują niewłaściwie zlokalizowane projekty infrastruktury, nie dbając o gatunki słodkowodne i ich siedliska. Brak lub przynajmniej niewystarczające konsultacje wśród dużej liczby zainteresowanych podmiotów (w tym grup ekologicznych i opinii publicznej) w zakresie decyzji związanych z ochroną i oczyszczaniem naszych wód również stanowi przeszkodę w podejmowaniu wymaganych działań, podobnie jak brak woli do przeznaczania funduszy na wprowadzanie wymaganych środków.
11. Jakie działania miały Państwa zdaniem największy wpływ na poprawę jakości wody i efektywności wykorzystania wody od czasu transpozycji ramowej dyrektywy wodnej do prawodawstwa krajowego w 2003 r.? (Proszę ocenić każdą kwestię w skali od 1 do 5, gdzie 5 = bardzo znacząca poprawa, 4 = znacząca poprawa, 3 = umiarkowana poprawa, 2 = niewielka poprawa, 1 = brak poprawy. W miarę możliwości powinny zostać ocenione wszystkie kwestie, ale można również wybrać „Nie wiem / Nie mam zdania”).
Nasze uzasadnienie
Środki, jakie okazały się najbardziej efektywne pod względem realizacji celów RDW, to te regulacyjne, takie jak ograniczenia w stosowaniu określonych substancji zanieczyszczających, zastosowanie instrumentów ekonomicznych, takich jak taryfy zużycia wody, a także wdrożenie środków wprowadzonych przez powiązane ustawodawstwo UE, np. oczyszczanie ścieków. Wybrane środki dobrowolne, zwłaszcza te dotyczące zanieczyszczenia przez rolnictwo lub nadmiernego odprowadzania wody, były o wiele mniej skuteczne.
13. Czy obawiają się Państwo potencjalnego wpływu zmiany klimatu na jakość i dostępność wody?
Tak w obu przypadkach
14. Czy uważają Państwo, że podejmowane są wystarczające działania w celu przeciwdziałania wpływowi zmiany klimatu na jakość i dostępność wody?
Nie
Nasze uzasadnienie( dla odpowiedzi 13 I 14)
W wielu częściach Europy, a zwłaszcza na terenach śródziemnomorskich, zmiana klimatu prawdopodobnie zwiększy zapotrzebowanie na wodę, równocześnie zmniejszając jej zasoby. W innych częściach Europy dominującym problemem będą większe odpływy, powodzie lub podnoszący się poziom mórz, również wpływając na jakość wód oraz infrastrukturę dostarczania wody pitnej. Już teraz doświadczamy tych zjawisk i możemy oczekiwać, że w najbliższych latach będą coraz bardziej dotkliwe. Istotne jest, że wpływ na to ma nie tylko zmiana klimatu, lecz przede wszystkim nieprawidłowe zarządzanie naszymi zasobami wody, co prowadzi do jej niedoborów lub negatywnych efektów powodzi. Rządy będą musiały robić o wiele więcej, aby jednocześnie spełnić zapotrzebowanie na wodę nie tylko dla zrównoważonego rolnictwa, producentów energii i przemysłu, lecz również dla rosnących populacji i ekosystemów wody pitnej. RDW jest doskonałym narzędziem do walki z tym zagrożeniem.
22. Jak dobrze znają Państwo następujące akty prawa UE i związane z nimi wymogi?
Ramowa dyrektywa wodna
Dyrektywa w sprawie wód podziemnych
Dyrektywa w sprawie środowiskowych norm jakości
Dyrektywa powodziowa
23. Czy wyżej wymienione akty prawa UE przyczyniły się do tego, że rzeki i jeziora są mniej zanieczyszczone i bardziej bezpieczne niż dziesięć lat temu?
Tak, w dużej mierze
Nasze uzasadnienie
Obserwujemy zdecydowanie mniej substancji zanieczyszczających związanych ze ściekami miejskimi i przemysłowymi (np. amon i fosforany) w większości europejskich rzek i jezior. Ogromna większość rzek i jezior nadających się do kąpieli została również oceniona, jako dobra jakościowo. Jednak zagrożenia nadal nie zostały wyeliminowane, zwłaszcza jeśli chodzi o rozproszone zanieczyszczenie powodowane przez rolnictwo.
24. Czy wyżej wymienione akty prawa UE przyczyniły się do tego, że wody podziemne w Państwa kraju są mniej zanieczyszczone i bardziej bezpieczne niż dziesięć lat temu?
Tak, w dużej mierze
Nasze uzasadnienie
Ponieważ woda gruntowa reaguje wolniej na rozwiązania w zakresie zwalczania zanieczyszczenia niż rzeki i jeziora, trend zmniejszania zanieczyszczenia jest słabiej widoczny w wodach gruntowych. Zagrożenia ze strony rolnictwa ciągle pozostają główną przyczyną złego stanu wód gruntowych w Europie.
25. W jakim stopniu, według Państwa, wyżej wymienione akty prawa UE przyczyniły się, ogólnie rzecz biorąc, do lepszej gospodarki wodnej, w tym zarządzania ilością i dostępnością wody?
Wysoki wkład
Nasze uzasadnienie
RDW jest głównym narzędziem wspierającym przyjmowanie bardziej rygorystycznego i silnego ustawodawstwa krajowego na rzecz zrównoważonego wykorzystywania wody, ochrony ekosystemów wody pitnej przed zanieczyszczeniem, nadmiernym odprowadzaniem wody i negatywnymi zmianami ich warunków naturalnych. Przykłady z całej Europy wyraźnie pokazują, że w miejscach, w których RDW była prawidłowo wdrażana, był to czynnik motywujący stojący za poprawą zarządzania wodami, a co za tym idzie – poprawą stanu ekosystemów wody pitnej, różnorodności biologicznej oraz zasobów, jakie te ekosystemy zapewniają człowiekowi, naturze i gospodarce. Powinno być zatem podejmowanych więcej działań mających na celu wdrażanie i egzekwowanie Ramowej Dyrektywy Wodnej, która jest odpowiednio dopasowana do celu, jaki ma realizować i na którego potrzeby została opracowana.
26. W jakim stopniu, według Państwa, wyżej wymienione akty prawa UE przyczyniły się, ogólnie rzecz biorąc, do zapobiegania zanieczyszczeniu wód przejściowych i przybrzeżnych (w tym fiordów, obszarów przyujściowych, lagun, delt)?
Wysoki wkład
Nasze uzasadnienie
Zakres RDW zapewnia taki sam poziom ochrony przez zanieczyszczeniem dla wód przejściowych i przybrzeżnych, jak i dla rzek i jezior. Widzieliśmy poprawę, jeśli chodzi o zanieczyszczenie chemiczne tych wód. Jednak względnie większy odsetek wód przejściowych i przybrzeżnych niż rzek i jezior jest dotknięty zanieczyszczeniem, co wskazuje, że państwa członkowskie nie zwalczają skutecznie tych zagrożeń we fiordach, ujściach, lagunach i deltach.
Dodatkowe komentarze:
Dbam o obecny i przyszły stan naszych ekosystemów słodkowodnych i zgadzam się z organizacjami ekologicznymi, że unijna Ramowa Dyrektywa Wodna (RWD) jest odpowiednia do swojego celu i zapewniła ochronę i odnowę naszych wód, a także przyniosła korzyści dla gospodarki i społeczeństwa. Proszę zapoznać się z moją szczegółową odpowiedzią na pytanie w polu komentarza w części II badania, dlaczego RWD jest skuteczna, wydajna, odpowiednia, spójna i stanowi wartość dodaną.
Jako obywatel/ka, który/a dba o środowisko, jestem przeciwny/a zmianie RDW i chcę, aby jej wysokie standardy były przestrzegane i obecne w całej Europie. W tej chwili państwa członkowskie wykazują niewielkie chęci w zakresie wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej. Widać to wyraźnie
w nieskutecznych planach gospodarowania wodami w dorzeczach, programach działań, które są słabo realizowane, niewystarczającym finansowaniu przeznaczonym na wdrażanie środków kontroli oraz nadmiernym wykorzystywaniu (i niewłaściwym wykorzystywaniu) różnego rodzaju wyjątków przewidzianych w RDW. Dyrektywa wymaga pełnego wdrożenia przez państwa członkowskie i lepszego egzekwowania od Komisji Europejskiej.
Część II – Kwestionariusz eksperta dla interesariuszy
1. W jakim stopniu wdrożenie wyżej wymienionych dyrektyw jest skuteczne pod względem realizacji następujących celów?
Nasze uzasadnienie
Efektywność ustawodawstwa jest ściśle połączona ze sposobem jego wdrażania. W miejscach, w których zastosowano odpowiednie połączenia środków (np. zakaz stosowania niebezpiecznych substancji w celu redukcji zanieczyszczenia chemicznego), ustawodawstwo było umiarkowanie lub bardzo efektywne. Do osiągnięcia pozostałych celów, takich jak redukcja zanieczyszczenia substancjami odżywczymi z rolnictwa, wymagane są bardziej efektywne środki.
3. Czy zgodnie z Państwa najlepszą wiedzą wszystkie wymogi dyrektyw są w Państwa kraju skutecznie wdrażane i egzekwowane?
Nie
Jeśli nie, proszę podać przykłady najważniejszych braków we wdrażaniu odpowiednich dyrektyw:
Ramowa dyrektywa wodna:
4. Zgodnie z ramową dyrektywą wodną część wód jest uznawana za będącą w dobrym stanie tylko wtedy, gdy wszystkie odpowiednie elementy jakości są w dobrym stanie i spełnione są stosowne normy jakości dla dobrego stanu (zasada parametru wykluczającego „one-out-all-out”). W jakim stopniu zgadzają się Państwo z następującym stwierdzeniem?
Nasze uzasadnienie
Zasada „one-out-all-out” jest ważną zasadą naukową zastosowaną w Ramowej Dyrektywie Wodnej, która oznacza, że jeśli np. status dotyczący ryb nie spełnia normy, rzeka lub jezioro nie może zostać uznana za zdrowe, mimo poprawy jakości ich wód. Jednak władze mogą ogłaszać postępy, jakich dokonują w zwalczaniu zanieczyszczenia chemicznego w tej samej rzece lub jeziorze. Wówczas ta zasada naukowa nie uniemożliwia władzom uzasadniania podejmowanych działań, lecz zapewnia zwalczanie wszystkich problemów dotyczących wód. Uwzględnia ona, że ekosystemy wody pitnej obejmują złożone, wzajemnie powiązane i wzajemnie zależne relacje między gatunkami i procesami fizycznymi.Ucieleśnia ona również zasadę ochrony w przypadku niepewności jak takie złożone sieci interakcji i wzajemnych zależności funkcjonują.
17. Czy Państwa zdaniem w Państwa kraju stosuje się zasadę zwrotu kosztów (art. 9 ramowej dyrektywy wodnej)?
Nie
Mimo że zdecydowana większość państw członkowskich wprowadziła lub dostosowała mechanizmy wyceniania wody zgodnie z wymogami RDW, to odpowiednie miary wody nadal pozostają dużym wyzwaniem w całej RDW:
Nasze uzasadnienie
Ustawodawstwo zobowiązuje państwa do obciążania podmiotów zanieczyszczających kosztami środków mających rozwiązać spowodowane przez nie problemy. Jednak nie zostało to jeszcze wprowadzone i niektóre rządy wybrały drogę podnoszenia rachunków za wodę zamiast wprowadzenia odpowiednich instrumentów ekonomicznych, w ramach, których np. zanieczyszczające wodę podmioty rolnicze prowadzące działalność na skalę przemysłową są zmuszone do odpowiedzialności finansowej.
24. Biorąc pod uwagę cele i korzyści ramowej dyrektywy wodnej, czy istnieją dowody na to, że w wyniku wprowadzenia dyrektywy nałożono nieproporcjonalne obciążenie administracyjne na władze (krajowe, regionalne lub lokalne), podmioty gospodarcze (np. przemysł, przedsiębiorstwa wodne), obywateli lub inne podmioty?
Nie
Nasze uzasadnienie
Środki mające przywrócić dobry stan naszego środowiska wodnego mają swoje koszty. Jednak korzyści, jakie zapewniają nam zdrowe rzeki, jeziora i tereny podmokłe przewyższają te koszty wielokrotnie. Sektory gospodarki odpowiedzialne za zagrożenia dla naszych wód muszą wprowadzić środki rozwiązujące te problemy. Nie ma dowodów na to, że RDW nakłada nieproporcjonalne zobowiązania. Poza tym RDW ma kilka mechanizmów prawnych, które zapewniają, że środki nie są wprowadzane, jeśli zostaną uznane za zbyt kosztowne lub jeśli zbytnio będą obciążać przemysł, np. producentów energii wodnej.
34. Czy uważają Państwo, że wdrożenie ramowej dyrektywy wodnej, dyrektywy w sprawie środowiskowych norm jakości, dyrektywy w sprawie wód podziemnych i dyrektywy powodziowej wpłynęło na poprawę doceniania przez społeczeństwo wagi dobrej jakości wody dla środowiska i zdrowia ludzi oraz na zwiększenie świadomości na temat tego, w jaki sposób można osiągnąć tę dobrą jakość wody?
Do pewnego stopnia
RDW ustaliła szereg istotnych obowiązków, które, jeśli są prawidłowo wdrażane, mogą poprawić zrozumienie i docenienie przez ludzi tego, jak ważna jest woda, a także zapewnić wsparcie w realizacji celów RDW. Jednak mimo kilku pozytywnych przykładów, wymogi RDW w zakresie angażowania opinii publicznej do tej pory nie były w pełni realizowane. W związku z tym szanse właściwego informowania o korzyściach płynących ze zdrowych ekosystemów wody pitnej mające sprawić, że obywatele będą częścią realizacji silnej RDW oraz zapewnić wsparcie społeczeństw/społeczności, często nie zostały wykorzystane.
Nasze uzasadnienie
Ze względu na zobowiązania wynikające z praw UE, wiemy o wiele więcej o stanie naszego środowiska wodnego, o problemach wymagających rozwiązania, a także o sukcesach, które były możliwe do odniesienia przy odtwarzaniu obszarów zalewowych w celu redukcji szkód powodziowych lub przy usuwaniu zapór w celu umożliwienia ponownej migracji ryb. RDW zobowiązuje również rządy do konsultacji z obywatelami i do angażowania ich w podejmowanie decyzji dotyczących przyszłości ich lokalnych rzek, jezior i linii brzegowych. Jednak rządy w niewystarczającym stopniu zdają sobie sprawę z wartości wody i zdrowych ekosystemów, które nadal są traktowane głównie jako źródła wody i energii. Największe korzyści, takie jak połowy ryb słodkowodnych, naturalna ochrona przeciwpowodziowa miast oraz przepływ osadów utrzymujący delty na całym świecie ponad rosnącym poziomem mórz, często są pomijane.
37. Czy jakiekolwiek aspekty ramowej dyrektywy wodnej, dyrektywy w sprawie środowiskowych norm jakości, dyrektywy w sprawie wód podziemnych i dyrektywy powodziowej przestały być obecnie aktualne dla celów osiągnięcia dobrego stanu wody lub zmniejszenia ryzyka powodziowego?
- Ramowa dyrektywa wodna
- Dyrektywa w sprawie wód podziemnych
- Dyrektywa w sprawie środowiskowych norm jakości
- Dyrektywa powodziowa
Nasze uzasadnienie
Zobowiązania ustalone w ustawodawstwie pozostają istotne w obliczu rosnących zagrożeń dla naszego środowiska wodnego, coraz większego zapotrzebowania na wodę oraz wzrost częstotliwości i intensywności powodzi a także okresów suszy. Ustawodawstwo wodne UE jest wystarczająco elastyczne, aby stosować je do ciągle zmieniających się okoliczności, w tym zmiany klimatu lub nowych warunków technologicznych i gospodarczych.
38. Czy przepisy ramowej dyrektywy wodnej dotyczące oceny stanu ekologicznego w wystarczającym stopniu pozwalają na odróżnienie skutków zmiany klimatu od innych skutków?
Tak w pełni
Nasze uzasadnienie
RDW zobowiązuje państwa członkowskie do oceny zagrożeń stojących przed naszym środowiskiem wodnym. Wpływ zmiany klimatu należy traktować jako dodatkowe zagrożenie i odpowiednio uwzględnić w planowaniu zarządzania dorzeczami poszczególnych krajów. Związek między zmianą klimatu a innymi zagrożeniami można skutecznie określić przez precyzyjne zdefiniowanie „statusu ekologicznego”. Poza tym elastyczny proces planowania opisany w RDW jest dobrze dostosowany do zarządzania wpływem jaki ma zmiana klimatu.
42. Czy przepisy ramowej dyrektywy wodnej i dyrektywy w sprawie wód podziemnych są wystarczające w celu ochrony jednolitych części wód podziemnych przed nowymi procesami technologicznymi, takimi jak szczelinowanie hydrauliczne?
Tak
RDW i jej pochodna Dyrektywa Wód Gruntowych są przygotowane na uwzględnienie zagrożeń wynikających z nowych warunków technologicznych dzięki zasadzie przezorności RDW oraz obowiązkowi zwalczania wszelkich zagrożeń dla środowiska wodnego – tak pod względem oceny, jak i przez przyjmowanie ekonomicznych pakietów środków mających zwalczać dane zagrożenie. Obejmuje to szczelinowanie hydrauliczne, które ma dwie potencjalne konsekwencje dla wód gruntowych: pozyskiwanie wody wymaganej do przygotowania wprowadzanego płynu oraz wypływ wody (odprowadzanie ścieku) po wykorzystaniu wody. Bezpośrednie wprowadzanie substancji zanieczyszczających do wód gruntowych (takie jak wprowadzanie ściegu po szczelinowaniu hydraulicznym) jest zabronione przez RDW. Z wykorzystaniem innych elementów ustawodawstwa UE (np. Dyrektywa Oceny Oddziaływania na Środowisko (EIA), Dyrektywa o Ptakach i Siedliskach, Dyrektywa o Odpadach Górniczych, przepis REACH, przepisy o preparatach biobójczych, Dyrektywa o Odpowiedzialności Środowiskowej) możliwa jest regulacja szczelinowania hydraulicznego – od planowania i zaangażowania opinii publicznej w podejmowanie decyzji po zwalczanie zagrożeń dla środowiska przez państwa członkowskie oraz wstrzymanie działalności.
46. W jakim stopniu Państwa zdaniem ramowa dyrektywa wodna, dyrektywa w sprawie środowiskowych norm jakości, dyrektywa w sprawie wód podziemnych i dyrektywa powodziowa są spójne wewnętrznie?
W pełni spójny wewnętrznie
Nasze uzasadnienie
Osiągnięcie większej spójności polityk w ramach polityki wodnej UE było kluczowym powodem przyjęcia RDW. Główne zagrożenia dla wód są teraz zwalczane przez jeden instrument regulacyjny, a poszczególne elementy ustawodawstwa UE w zakresie wody są spójne, w związku z czym terminy końcowe oraz określone działania, takie jak udział opinii publicznej, wymagają koordynacji.
49. Czy Państwa zdaniem ramy prawne wynikające ze wspólnego działania ramowej dyrektywy wodnej, dyrektywy w sprawie środowiskowych norm jakości, dyrektywy w sprawie wód podziemnych i dyrektywy powodziowej są spójne z następującymi obszarami polityki środowiskowej / sektorowej?
Strategia UE w zakresie zielonej infrastruktury: w pełni spójna
Polityka różnorodności biologicznej: w pełni spójna
Polityka chemiczna: w pełni spójna
Polityka ochrony środowiska morskiego: w pełni spójna
Polityka adaptacji i łagodzenia zmiany klimatu: częściowo spójna
Polityka dotycząca emisji przemysłowych: w pełni spójna
Polityka jakości powietrza: w pełni spójna
Polityka w zakresie odpadów: w pełni spójna
Efektywność wykorzystania zasobów: w pełni spójna
Odpowiedzialność za środowisko: w pełni spójna
Przestępstwa przeciwko środowisku: w pełni spójne
Polityka transportowa: niespójny
Ochrona zdrowia: w pełni spójny
Polityka rolna: Incoherent
Badania i innowacje: w pełni spójne
Life + Fundusze: w pełni spójne
Polityka regionalna: częściowo spójna
Polityka ochrony ludności: w pełni spójna
Inne: energy:niespójny
Wiele elementów ustawodawstwa UE dotyczącego środowiska naturalnego oraz polityki środowiskowe UE wspierają i są wspierane przez RDW i jej dyrektywy pochodne. Jednak brak integracji i spójności polityk z innymi politykami dla poszczególnych sektorów (głównie rolnictwa, transportu, energii) podkopuje cele dorobku prawnego UE dotyczącego wody. Należy podkreślić, że podstawy prawne UE dotyczące zrównoważonego zarządzania wodą nie są przyczyną tych niespójności – analizy wskazują, że brak integracji kwestii dotyczących wody z innymi obszarami polityki stanowi główną przyczyną niewystarczającego wdrażania prawa wodnego UE, a także wyraża się na innych poziomach. Np. brak koordynacji i spójności polityk jest odzwierciedlany przez to, że kraje nie wykorzystują możliwości inwestycyjnych w zakresie wdrażania środków z RDW zapewnianych przez mechanizmy finansowe UE (zwłaszcza jeśli chodzi o fundusze polityki spójności oraz fundusze wspólnej polityki rolnej), a zamiast tego wybierają opcje finansowania, które podkopują wdrażanie RDW (np. rozwiązania techniczne w zakresie działań przeciwpowodziowych, żeglugi, nawadniania i osuszania terenu). Występuje również nieefektywna koordynacja między różnymi jednostkami władzy rządowej i jej wydziałami, w związku z czym nie ma skoordynowanego wdrażania polityki wodnej i innych dla poszczególnych sektorów, takich jak rolnictwo, energetyka, transport. Jest to również odzwierciedlone w braku dostosowania procesów planowania inwestycji (np. plany odbudowy i rozwoju są przygotowywane osobno w stosunku do planów zarządzania dorzeczem) lub znaczących różnicach w tym, co różne jednostki uważają za zrównoważone zarządzanie wodą (np. różnica między jednostkami zajmującymi się ochroną środowiska a jednostkami odpowiedzialnymi za rolnictwo w interpretacji „oszczędności wody”).
Nasze uzasadnienie
RDW jest spójna z ustawodawstwem dotyczącym ochrony środowiska i wspiera realizację celów polityki, takich jak zatrzymanie utraty różnorodności biologicznej. Realizacja celów RDW jest w znacznym stopniu podkopywana przez niezrównoważone praktyki stosowane w związku z polityką sektorową UE, zwłaszcza w zakresie rolnictwa, energetyki i transportu, w związku z czym cele ochrony wód muszą zostać z nią zintegrowane.
51. Jaka jest wartość dodana prawodawstwa przyjmowanego na poziomie UE w porównaniu z tym, co można osiągnąć dzięki prawodawstwu na poziomie krajowym/regionalnym?
Ramowa dyrektywa wodna
Dyrektywa w sprawie wód podziemnych
Dyrektywa w sprawie środowiskowych norm jakości
Dyrektywa powodziowa
Nasze uzasadnienie
RDW jest głównym czynnikiem stojącym za opracowywaniem bardziej rygorystycznego i ambitnego ustawodawstwa zapewniającego ochronę ekosystemów wody pitnej. Zapewnia również większą współpracę i międzynarodową ochronę rzek przepływających przez kilka krajów UE, takich jak Dunaj i Ren. RDW pomogła również zapewnić takie same warunki prowadzenia działalności dla firm operujących na wspólnym rynku UE.
Jeżeli chcą Państwo uzupełnić którąkolwiek ze swoich odpowiedzi lub dodać uwagi bądź informacje na temat jakichkolwiek innych aspektów istotnych dla oceny adekwatności, proszę wpisać je w ramce poniżej.
Zdrowe ekosystemy słodkowodne są dla mnie ważne. Po części znam RWD i zgadzam się ze środowiskiem ekologów, że jest ona odpowiednia, a jej cele są uzasadnione:
Apeluję do Komisji i państw członkowskich, aby nie zmieniały RDW, lecz lepiej ją wdrażały i egzekwowały, a także włączały cele w zakresie ochrony wód do innych sektorów politycznych (w szczególności rolnictwa, energetyki, transportu, zarządzania powodziowe